بررسی عوارض ناخواسته داروهای مورد مصرف در درمان دیابت و اختلالات تیروئیدی

توجه عوارض ناخواسته داروها یکی از نکات مهمی است که روند دارو درمانی ر ا به طور قابل توجه مورد تاثیر قرار می دهد. هر چند که داروها پیش از ورود به بازارر دارویی از نظر بروز عوارض دارویی تحت آزمایش های متعدد قرار می گیرند. اما به علت محدودیت در این آزمونها نمی توان به آنها اکتفا نمود. از طرفی میزان بروز عوارض ناخواسته در کشورهای مختلف و حتی مناطق یک کشور متفاوت است و به همین دلیل وجود یک سیستم بررسی عوارض ناخواسته در هر کشور بطور جداگانه مورد نیاز است . با توجه به مسائل ذکر شده و نیاز وزارت بهداشت ، بر آن شدیم تا این مطالعه را انجام دهیم و عوارض ناخواسته داروهای موثر در درمان دیابت و اختلالات تیروئیدی را که از پر مصرف ترین داروهای موثر بر غدد هستند، در جمعیت ایران مورد بررسی قرار دهیم. وظیفه ای که در این خصوص وجود داشت ، عمدتا از دیدگاه فارماکوویژیلانس و به عبارت دیگر عوارض داروها بود تا نتایج حاصل در اختیار متولیان امر قرار داده شود. بر این اساس ، این تحقیق در کلینیک دیابت و تیروئید بیمارستان های دکتر شریعتی و امام خمینی صورت گرفت ، تعداد 301 بیمار دیابتی و 184 بیمار تروئیدی وارد مطالعه شده و مورد بررسی قرار گرفتند. مطالعه از نوع مشاهده ای، توصیفی، تحلیلی می باشد. فرمهای مخصوص عوارض ناخواسته دارویی پس از پرسش از بیمار و استفاده از پرونده بیماران تکمیل شدند و آماری در مورد عوارض سوء این داروها بدست آمد. ارتباط سببی میان دارو عارضه با استفاده از الگوی who و شدت عوارض با استفاده از تعاریف خفیف ، متوسط و شدید تعیین شد. در یافته های تحلیلی از آزمونهای t،chi-square و فیشر استفاده شد. لازم به ذکر است که در کلینیک دیابت ، داروهای انسولین، گلی بن گلامید و مت فورمین و کلینیک تیروئید داروهای لوروتیروکسین و متی مازول مورد استفاده قرار می گرفتند. شیوع عوارض ناشی از داروهای ضد دیابت 37/5 درصد اندازه گیری شد. بیشترین عارضه، عارضه هیپوگلیسمی و بیشترین سهم در میران بروز عوارض ، مربوط به داروی انسولین بود. میزان بروز عوارض ناخواسته با داروی انسولین 64 درصد، با داروی گلی بن کلامید 20/7 درصد و با داروی مت فورمین 14/7 درصد اندازه گیری شد. بین گروههای سنی مختلف در میزان بروز عوارض ، اختلاف معنی داری وجود داشت . بین بیماریهای زمینه ای و جنس بیمار با بروز عارضه و همچنین بین بیماریهای زمینه ای، جنس و سن بیمار با شدت عوارض مشاهده شده، ارتباط معنی داری وجود نداشت . بین بیماریهای زمینه ای، بیماری قلبی عروقی از بیشترین شیوع برخوردار بود. بین میزان میانگین قند خون ناشتنا در دو گروه بیماران دارای عارضه هیپوگلیسمی و بیماران بدون عارضه اختلاف معنی داری وجود داشت . میزان بروز عوارض ناخواسته با داروی لووتیروکسین 36/8 درصد اندازه گیری شد که بیش از 80 درصد عوارض ، مربوط به اثرات سمی لووتیروکسین و تظاهرات هیپرتیروئیدی بوده است . میزان بروز عوارض ناخواسته با داروی میت مازول 37/1 درصد تخمین زده شد و عوارض پوستی از بیشترین شیوع برخوردار بودند (12/8 درصد) بین سن بیمار و بروز عارضه و همچنین سن بیمار و شدت عارضه ارتباط معنی داری وجود نداشت .